Etapy uzależnienia od narkotyków

Wykształcanie się w organizmie uzależnienia psychicznego i fizycznego jest efektem przywiązania do substancji, jej oddziaływania na organizm i wzrostu tolerancji na przyjmowane dawki. Co więcej, w zależności od fazy narkomanii, osobę uzależnioną mają scharakteryzować po konkretnych zachowaniach.

Wyróżnia się kilka faz uzależnienia od narkotyków. Są to faza eksperymentowania, nawyku i uzależnienia. Jakie objawy można wskazać na poszczególnych etapach i które są najbardziej niebezpieczne? Czy jedynym sposobem na ratunek jest ośrodek leczenia uzależnień?

Czym jest narkomania?

Definicja narkomanii powstała, aby móc łatwo określać uzależnienie od narkotyków. Substancje psychoaktywne takie jak amfetamina, kokaina czy LSD wywołują zmiany w mózgu i mają wpływ na czynności całego organizmu. U narkomanów charakterystyczny jest także tak zwany głód narkotykowy, powodujący cierpienie zarówno psychiczne, jak i fizyczne. Upośledzenie zdroworozsądkowego myślenia, oderwanie od rzeczywistości i odczuwanie wewnętrznego przymusu zażycia kolejnych dawek narkotyku jest skutkiem uzależnienia organizmu od przyjmowanych substancji.

Każdy nałóg przechodzi kilka etapów, które różnią się między sobą objawami i stopniem przywiązania do substancji.

Etapy uzależnienia

1.   uzależnienie psychiczne

Jest to stan organizmu, w którym wykształca się więź między jednostką a przyjmowaną substancją. Charakterystycznym objawem jest częsta lub stała potrzeba sięgania po narkotyk. Celem jest osiągnięcie satysfakcjonujących efektów i doznań, które towarzyszyły ostatniemu przyjęciu substancji psychoaktywnej. Często jest to faza, w której wykształca się silna potrzeba zażycia narkotyku za wszelką cenę. Jest to potrzeba psychiczna odczuwana jako przymus wewnętrzny.

2.   uzależnienie fizyczne

Przejście przez fazę uzależnienia psychicznego, w której przyjmuje się regularnie różne dawki narkotyku, prowadzi do wprowadzenia organizmu w stan zależności biologicznej. Przyzwyczajenie organizmu do zażywania substancji, a następnie jego odstawienie powoduje różne zaburzenia.

Są one efektem wpływu środka na różne procesy organizmu, w tym procesy metaboliczne, umysłowe czy w ośrodkowym układzie nerwowym. Odstawienie środka uzależniającego może prowadzić do objawów fizjologicznych takich jak:

• drgawki,
• bóle głowy,
• problemy z pamięcią,
• nudności,
• suchość w ustach,
• zmiany ciśnienia krwi,

3.   tolerancja

Zwiększanie się tolerancji na narkotyk jest efektem uzależnienia organizmu od przyjmowanych dawek, które przestają działać w takiej ilości, w jakiej wcześniej przynosiły oczekiwany skutek. Zmusza to narkomana do zażywania więcej i częściej, aby choć na chwilę poczuć ulgę. Jest to jednak błędne koło, ponieważ zwiększanie dawek i częstotliwości ich przyjmowania dodatkowo mobilizuje organizm do zwiększania tolerancji.

Znoszenie coraz większych dawek bez efektów to jasny sygnał, że osoba jest uzależniona od narkotyków i pilnie potrzebuje pomocy.

Fazy uzależnienia od narkotyków

Każdy narkoman w procesie uzależnienia przechodzi przez kilka faz, które w różnych opracowaniach są określane także jako etapy uzależnienia. Zawsze są one jednak ułożone chronologicznie od fazy pierwszej do ostatniej.

1. Faza inicjacji – dotyczy osób, które chociaż raz sięgnęły po substancje psychoaktywne i odkryły ich wpływ na ciało i umysł. Narkotyki w tej fazie zwykle są przyjmowane okazjonalnie, np. podczas imprez.
2. Faza eksperymentalna – to okres, w którym przyjmuje się różne środki w celu porównania ich działania. Może to być ostatni okres przyjmowania narkotyków lub droga do uzależnienia. Jeśli osoba nie znajduje satysfakcji w kolejnych przyjmowanych środkach, a chęć przyjmowania większej ilości narkotyków jest silniejsza niż racjonalne argumenty, może to doprowadzić do zaburzeń w zachowaniu i utraty kontroli nad życiem. W tej fazie zażywanie narkotyków może odbywać się już w samotności. Wykształca się też potrzeba ich posiadania, a także zwiększanie tolerancji. Powoli zmienia się też zachowanie.
3. Faza zażywania i nadużywania narkotyków (nawyku) – dochodzi do zmian w organizmie, które mają wpływ na codzienne funkcjonowanie, zdrowie i relacje społeczne. Codzienne kłamstwa, odwrócenie się od przyjaciół i rodziny, zaniedbywanie obowiązków itd. W tym okresie otoczenie zwykle orientuje się, że osoba nadużywa narkotyków i stara się jej pomóc, jednak sugestie często nie działają. Na tym etapie uzależnienia pojawiają się pierwsze przedawkowania lub próby rzucenia nałogu.
4. Faza uzależnienia – charakteryzuje ją bardzo silny głód narkotykowy i nieustanne przyjmowanie różnych substancji psychoaktywnych. Brak kontroli i możliwości zaprzestania brania narkotyków wpędza w kłopoty, doprowadza do wyniszczenia organizmu, a także do zmian w zachowaniu. Osoby stają się agresywne, mogą mieć paranoję, halucynacje, problemy z prawem. Brak pomocy z zewnątrz zwykle kończy się próbami samobójczymi i śmiercią.

Sposoby leczenia uzależnień

Następujące po sobie etapy uzależnienia od narkotyków prowadzą do trwałych zmian w organizmie i codziennym funkcjonowaniu. Osoba wpadająca w nałóg nie jest w stanie poradzić sobie sama. Rodzina i przyjaciele często też są bezradni. Nie potrafią rozmawiać, pomóc, wesprzeć ani zapewnić poczucia bezpieczeństwa. Jedynym skutecznym sposobem jest terapia w ośrodku leczenia uzależnień, gdzie w zależności od jednostki stosuje się różne metody leczenia.

Mogą to być terapia poznawczo-behawioralna, terapia substytucyjna czy model Minnesota. Inne opcje leczenia narkomanii to skorzystanie z pomocy dowolnej placówki pomocowej, w której można uzyskać wskazówki, jak radzić sobie z uzależnieniem od narkotyków. Zgłoszenie się do poradni leczenia uzależnień, gdzie pracują specjaliści to szansa na podjęcie określonych kroków, które pomogą wyjść z uzależnienia.